Yazdır
Ardından bu programdaki öngörüler kapsamında hazırlanan 16 Ekim tarihli “2018 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı” Meclis Başkanlığı’na sunuldu.
Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki görüşmelerin ardından Genel Kurul’a sevk edilecek olan Bütçe Tasarısı’nın mali yılbaşından (1 Ocak) önce Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi gerekiyor. Yazımızda, Orta Vadeli Program’da yer alan bazı makroekonomik büyüklükler ile 2018 yılı bütçesindeki vergi gelirleri ve artış oranı üzerinde duracağız.
BÜYÜME VE ENFLASYON
Orta Vadeli Program’da, Türkiye ekonomisinin 2017 yılında yüzde 5,5 oranında büyümesinin beklendiği belirtiliyor. İşsizlik oranının 2016 yılında yüzde 10,9 olduğu, 2017 yılında ise bu oranın yüzde 10,8 olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Söz konusu oranın yıllar itibarıyla azalarak 2020 yılında yüzde 9,6 seviyesine gerileyeceği öngörülüyor.
2017 yılı tüketici enflasyonunun (TÜFE) ise yüzde 9,5 olarak gerçekleşeceği öngörülüyor. Programda ayrıca tüketici enflasyonunun 2018 yılında yüzde 7’ye gerileyeceği ve dönem sonunda (2020) yüzde 5 olarak gerçekleşeceği tahmini yer alıyor.
Bu açıklamalar kapsamında Orta Vadeli Program’da yer alan Türkiye’nin temel ekonomik büyüklüklerinden bazıları yandaki tabloda özetleniyor.
BÜTÇE BÜYÜKLÜKLERİ
Merkezi yönetim bütçesinin 2017 yılı gerçekleşme tahminleri ile Orta Vadeli Program döneminde öngörülen bütçe büyüklükleri yandaki tabloda yer alıyor.
Tablodan, 2017 yıl sonu gerçekleşme tahminlerine göre 2018 yılı bütçe giderlerinin yüzde 13,2, bütçe gelirlerinin ise yüzde 13,9 oranında artacağı görülüyor.
VERGİ GELİRLERİ
Vergi türleri itibarıyla 2018 bütçe büyüklükleri ve bunların 2017 yıl sonu gerçekleşme tahminleriyle (8 aylık gerçekleşmelere göre) karşılaştırılması karşı sayfadaki tabloda dikkatinize sunuluyor. Tablodaki vergi gelirleri red ve iadeler dahil rakamlardır. Red ve iadeler düşüldükten sonra vergi gelirleri toplamı; 2017 bütçesinde 511,1 milyar lira, 2017 gerçekleşme tahmininde 520,5 milyar lira ve 2018 bütçesinde 599,4 milyar lira oluyor.
YENİDEN DEĞERLEME
Gelelim yeniden değerleme oranı tahminimize. Bu yazıyı hazırladığımız tarihte ekim ayı enflasyonu açıklanmamış olduğundan, kesin olarak 2017 yeniden değerleme oranını söyleyemiyoruz. Ama bir tahminde bulunabiliriz.
Geçen yıl ekim ayında yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 0,84 oranında artmıştı.
Bu sene ekim ayında sıfır ile bu oran arasında olacağını varsayarsak, ekimden ekime 12 aylık ortalamalara göre enflasyon oranı yüzde 14,3 ile yüzde 14,4 arasında olacak diyebiliriz. Bu oran aynı zamanda 2017 yılı yeniden değerleme oranı oluyor.
MAKTU VERGİLERDE ARTIŞ
Motorlu taşıt vergilerinin tamamı ile bazı işlemlere ilişkin harçlar, damga vergileri ve özel tüketim vergileri maktu (tutarsal) olarak belirleniyor. Maktu vergiler normalde her yıl yeniden değerleme oranında artıyor. Yukarıdaki tahminimize göre 2017 yılında maktu vergilerin genel olarak yüzde 14’ün üzerinde artacağını söyleyebiliriz.
TORBA TASARI VE MTV
Motorlu taşıt vergisindeki artış, komisyonda görüşmeleri tamamlanan torba tasarının en çok tartışılan bölümü oldu. Buna göre 2017 yılı ve daha öncesinde alınmış olan 1.300 cc’nin altındaki otomobiller için 2018 yılında yüzde 15, diğerleri için ise yüzde 25 oranında fazla MTV ödenecek. Eğer Bakanlar Kurulu yetkisini kullanmazsa binek otomobiller dışındaki taşıtların (motosiklet, otobüs, kamyon gibi) vergisi ise yeniden değerleme oranında (yüzde 14’ün üzerinde) artacak. Bütçede de MTV artış oranı bu beklentilere uygun olarak yüzde 22 olarak yer alıyor.
CEP TELEFONU VERGİSİ
Şu an uygulamada, cep telefonları ile yapılan telefon görüşmelerinde yüzde 25, televizyon ve radyo yayınlarının izlenmesinde yüzde 15 ve internet kullanımlarında yüzde 5 özel iletişim vergisi (ÖTV) alınıyor. Yasa tasarısı ile bu oran farklılığına son verilerek 1 Ocak’tan itibaren bütün kullanımlar için ÖİV oranı yüzde 7,5 olacak. Böylelikle bazı hizmetlerin vergisi düşerken, mobil internet kullanımının vergisi artacak.
2018 bütçesinde ise ÖİV tutarlarında az da olsa bir düşüş öngörülüyor. Bu da temel olarak cep telefonu görüşmelerindeki oran indiriminden kaynaklanıyor. Ancak mobil internet kullanımının her geçen gün arttığı düşünülürse, önümüzdeki yıllarda bir oran artışı olmasa da bu verginin tahsilatında artış beklenebileceğini söyleyebiliriz.
ŞANS OYUNLARI
Bütçede en büyük artış oranı, yüzde 49,3’le, veraset ve intikal vergisinde öngörülüyor. Bunun, şans oyunları ile gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyeler üzerinden yüzde 10 oranında alınan verginin tasarı ile yüzde 20’ye çıkarılmasıyla sağlanacağı görülüyor. Yeni oran yasanın yayımlandığı ayı izleyen aybaşında yürürlüğe girecek.
KURUMLAR VERGİSİ DE ARTIYOR
Bütçede kurumlar vergisinde yüzde 24 oranında artış öngörülüyor. Yasa tasarısı komisyona geldiğinde sadece banka, finans kurumlan ve sigorta şirketlerinin kurumlar vergisi oranını yüzde 20’den yüzde 22’ye çıkarılması öngörülüyordu. Komisyondaki görüşmeler sonrasında bu oran artışı tüm kurumlar vergisi mükelleflerini kapsayacak şekilde genişletildi. Bütçedeki kurumlar vergisi artış beklentisinin kaynağı da bu oran artışı gibi görünüyor.
CEZALAR...
Vergi cezaları, gelir vergisi tarife dilimleri, günlük yemek istisnası ve konut kira gelirlerinde uygulanan istisna gibi birçok vergisel tutar da yeni yılda, yeniden değerleme oranında artacak. Ancak Bakanlar Kurulu’nun farklı bir artış oranı belirleme yetkisinin olduğu unutulmak. (M. Fatih Köprü/Ekonomist Dergisi)