Yazdır
BBC'den Theodora Sutcliffe Portekiz'de binlerce insanın hayatını kurtaran sucuğun hikayesini yazdı. İşte o yazı:
Lizbon'un en eski şarküterilerinden Mateigaria Silva 1928'den bugüne pek değişmemiş. Tavanda asılı jambonlar, raflarda şaraplar, dilimlenmeyi bekleyen peynirler… Bir de birkaç sucuk çeşidinin arasında tümüyle Portekiz'e özgü bir sucuk var: 2011'de halk arasında yapılan ankette Portekiz'in yedi ünlü yemeği arasında sayılan Alheira sucuğu.
Sucukta, etten fazla dolgu maddesi kullanılması olumlu karşılanmaz. Ama Portekiz'de Alheira sucukları çoğunlukla ekmek ve sarımsak içerir. Bu sayede Alheira belki binlerce Yahudi'nin hayatını kurtarmıştı.
Her yemeğin bir hikâyesi vardır. Portekiz mutfağı ise kıtalar ve dinler arasında sömürge ve işgal hikâyeleriyle dolu.
"Portekiz'deki birçok yemek gibi en sevilen ve tarihi olanlar, Batı Avrupa'da Yahudilerin altın çağı olarak da bilinen Müslüman Arap egemenliği dönemine ait" diyor Lizbon'daki Yahudi tarihi konusunda uzman Paolo Scheffer.
Dışarıdakilerin Morolar olarak adlandırdığı Kuzey Afrika'daki gelişkin Mağrip İslam kültürü 8. yüzyıldan itibaren İber Yarımadası'nda hakim olmaya başladı. Burada Yahudiler uzun süre Müslümanlarla uyum içinde yaşadı.
Badem ezmesi ve gülsuyu kurabiyelerinden çorba, yahni ve sucuğa kadar birçok yemekte her iki dinin izlerini bulmak mümkün Lizbon'da.
Scheffer, "Bu yemeklerde hem Yahudi hem İslami kurallar gözetiliyor, bugün gözde olan kabuklu deniz ürünleri, domuz ve tavşan katılmıyordu" diyor.
12. yüzyılda Haçlı Seferleri'ne çıkan Hristiyanlar Lizbon'dan geçip çok sayıda Müslüman, Yahudi ve onların komşusu Hristiyanları katlederken şehrin kendisine özgü bir yemek kültürü vardı.
Hristiyanlar buradaki geleneksel yemeklere domuz eti ve kabuklu deniz ürünlerini kattı. Daha sonra Portekizli gemiciler dünyanın farklı bölgelerine gidip gelmeye başladığında domates, acı biber, karabiber gibi malzemeler girdi yemeklere.
Scheffer'e göre, bugün Hristiyan Portekiz mutfağı olarak bildiğimiz yemekleri, yerleşik Arap ve Yahudi mutfağından ayırmak çok zor.
Magriplilerin yarattığı geleneğe uygun olarak, Hristiyan egemenliğinden sonra da Portekiz genel olarak hoşgörü sahibi bir yerdi. Ama 2. Fernando (Aragonlu Ferdinand) ve savaşçı karısı kraliçe 1. Isabel (Kastilyalı İsabella) 1492'de Granada'daki son Mağrip emirliğini yenilgiye uğratıp Elhamra Sarayı'nı ele geçirdi.
Dindar Katolik olan Fernando ve İsabella, Hristiyanlığa geçen kişileri kendi dinlerine döndürebileceği endişesiyle Yahudilere karşı şiddet uygulamaya başladı. Bu dönem İspanyol Engizisyonu olarak biliniyor.