Kasırgalar Fed'in kararını etkiler mi?

ABD’de Harvey ve Irma isimleri takılmış olan fırtınalardan sonra ortaya çıkan fiziki tahribat, aylarca ve hatta yıllarca devam edecek. Ancak ekonomistler ekonomik tahribatın büyüklüğüne rağmen Merkez Bankası FED’in para politikasını değiştirmeyeceğini vurguluyor.

2005'te Katrina adlı ve bugünkü kadar büyük tahribat yapan geçmiş fırtınalar sonrasında ABD Merkez Bankası kısa vadeli faizleri kısa bir süre arttırmıştı, çünkü tahribat yüksek olmakla beraber gene de geçici idi. Bugün Texas ve Florida’yı benzer şekilde tahrip eden fırtınalar da FED Başkanı Yellen tarafından geçici olmaları nedeniyle faiz artırımına yol açmayacak düzeyde olarak değerlendiriliyor.

Peki be sefer ne kadar tahribat oldu? Harvey ve Irma felaketlerinin etkisi Moody’s tarafından 150-200 milyar dolar arasında bir rakam olarak tahmin ediliyor. Bu rakam Katrina’nın tahribatına benzer bir rakam. Üçüncü çeyrekte yıllık GSYİH büyümesine etki ise yüzde 0.5 ila yüzde 0.8 arasında bir düzeyde azalma tahmin ediliyor. Yıllık büyüme de bu nedenle yüzde 2 düzeyine inecek.

Tabii fırtına sonrasında kısa bir süre için, mesela rafinerilerin çalışmamış olması nedeniyle petrol fiyatları artacak, tahribat nedeniyle de eski arabaların tamiri gerekecek. Ama yeniden çok sayıda inşaat ve tahribat tamiratı yapılacak olması da tersine büyümeye katkı yapabilecek. Ama kısa bir süre sonra da ekonomi planlanan önceki büyüme değerine doğru düzelmeye başlayacak.

New York FED Başkanı Bill Dudley bu tür fırtına kökenli etkilerin, ancak kısa süreli etki edeceğini ve bir süre sonra ekonominin uzun süre büyümesine geri döneceğini belirtiyor.

JP Morgan uzmanı Michael Feroli FED politikasının önemli ölçüde değişemeyeceğini gündeme getiriyor. Önümüzdeki hafta yapılacak FED toplantısında tahribatın boyutu FED tarafından daha sağlam bir şekilde değerlendirilecek. FED’in bir sonraki faiz artışı politkası aralık ayının ortasına kadar değişiklik sergilemeyecek. Çünkü bu tür kısa vadeli fırtına tahribatı her seferinde farklı etki yapıyor.

Harvey adlı son fırtına, işsiz sayısını 62 bin kişi artırarak eylülde toplam 298 bin kişiye yükseltmiş. 2005'te ise Katrina Fırtınası nedeniyle ise 500 bin kadar işsizlik artışı olmuşmuş.

Ayrıca fırtına Teksas’ta kimya ve petrol sektörlerinde sanayi üretimini de bir ölçüde engelleyecek.

Florida’da evlerin yarısı ve de şirket bina ve tesislerinin de önemli bir kısmı yeniden yapılmak veya tamir edilmek zorunda da olacak.

Ama bu yılın üçüncü çeyreğindeki üretim yavaşlamasının tüm etkileri daha sonraki üç çeyrekte tamamen ortadan kalkar da deniyor.

Fakat birçok kimse FED yıl sonunda yapabileceği faiz artışını da yapamayabilir diyorlar.