Yazdır
Köprü, otoyol ve havaalanı gibi mega projeleri yapan büyük müteahhitlere şartnamelerle sağlanan garantiler de yetmedi. Büyük müteahhitler devletten alacaklarını sağlama bağlamak için, şimdi de bu projelere özel bir fon ya da sigorta sistemi kurulmasını istediler.
Hükümet mega proje olarak ifade edilen otoyol, köprü, tünel, havaalanı, şehir hastaneleri ve tüp geçit gibi büyük projeleri bütçe kaynaklarıyla kendisi yapmak yerine doğrudan özel sektöre yaptırıp bütçe açıklarını ileriki yıllara yığmaya çalışıyor. Bu amaçla geliştirilen yap-işlet, yap-işlet-devret, yap-kirala-devret gibi kamu özel işbirliği (KÖİ) yöntemleriyle bugüne kadar ihale edilen projelerin sözleşme değeri 123 milyar doları aştı.
BÜTÇE YETMEZ FON LAZIM
Mega projeleri üstlenen müteahhitlerden köprü, tünel ve otoyol yapanlara araç garantisi, hastane yapanlara hasta garantisi, elektrik santrali yapanlara da elektrik alım garantisi veriliyor. Üstelik bu garantiler dolar üzerinden uygulandığı için müteahhitler enflasyon ya da kur artışından olumsuz etkilenmedikleri gibi aksine ekonomi bozuldukça daha da çok para kazanıyorlar.
Mega müteahhitlerin, Türkiye bütçesi üzerinden alacaklarına garanti verilmesine rağmen, 20-25 yılı bulacak tahsilat sürecini ‘riskli' buldukları, bu nedenle de daha güçlü garanti istedikleri öğrenildi. Bu taleplerini Türkiye Müteahhitler Birliği'nin (TMB) basına kapalı toplantısında Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi'ye ileten müteahhitlerin, KOİ kapsamındaki alacakların ya sigorta ettirilmesi ya da bu amaçla sadece müteahhitlere ödeme yapacak şekilde özel bir fon kurulmasını istedikleri bildirildi. Müteahhit alacaklarının sigorta ettirilmesi halinde Türkiye bütün bu yüklerin yanı sıra ayrıca sigorta primi yüküyle karşı karşıya kalacak. Özel fon kurulması halinde ise, biri vatandaşın ihtiyaçlarının karşılandığı diğeri ise sadece müteahhit alacaklarının ödendiği adeta ‘çifte bütçe' riskiyle karşı karşıya kalınacak. Müteahhitlerin sigorta ya da fon kurulmasına ilişkin taleplerini farklı platformlarda hükümete ilettikleri ifade edildi.
KREDİ BORCU DA DEVLETE KALACAK
Mega projeleri yapan müteahhitlerin alacakları Hazine garantisi altına alındı. Dolayısıyla kira ödemeleriyle elektrik alımı, araç ve hasta garantisi gibi ödemeler, vatandaştan toplanan vergilerden kesilip bütçe yoluyla şirketlerin hesabına aktarılacak. Sözleşme döneminde hükümetler değişse de her yeni gelen hükümet bu paraları ödemek zorunda kalacak. Hükümet, ayrıca bu şirketlerin yurtdışından getirdikleri milyarlarca dolarlık döviz kredilerine de Hazine garantisi sağladı. Dolayısıyla yurtdışı kredisini ödeyemeyen şirketlerin borcu da devletin sırtına kalacak.
Erdoğan Süzer - Sözcü