Yazdır
Referandum sonuçlandı; 17 Nisan sabahı yeni bir Türkiye’ye uyandık.
Referandumdan evet çıktı ama millet sandıkta iktidar ve muhalefetin çok iyi değerlendirmesi gereken mesajlar verdi.
Öncelikle şunu belirtmeliyim ki, Erdoğan suları tersine akıttı. Çünkü başkanlık sistemine olan kamuoyu desteği hiçbir zaman yüzde 35’in üzerine çıkmadı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Bu oran hiçbir zaman yüzde 25-30’un üzerine çıkmadı” diye ifade etti.
Referandum sonucuna baktığımızda Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı seçimindeki oylarını aldı. Zaten referandum sonucunda yaptığı açıklamada, “Milletin şahsıma olan güveninden dolayı teşekkür ediyorum” dedi.
Referandumdan çıkan sonucun mutlaka siyasi sonuçları da olacak. Çünkü 16 Nisan’la birlikte siyasette yeni dengeler ortaya çıktı. Ama öncelikle AK Parti’nin bu sonuçları önüne koyup, ciddi bir özeleştiri yapması gerekiyor.
Ancak YSK’nın oyların sayımına geçildiği bir sırada mühürsüz oyların da kabul edileceğine ilişkin kararına değinmeden geçemeyeceğim. YSK’nın seçimlere gölge düşürmeye hakkı yoktu. Kılıçdaroğlu YSK’nın referandumu tartışmalı hale getirdiğini iddia etti. Muhalefet bunun peşini bırakmaz.
ERDOĞAN’IN MESAJLARI
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Huber Köşkü’nden yaptığı konuşma ile Başbakan Binali Yıldırım’ın balkon konuşmasına baktığımızda ‘coşkulu bir evet’ yoktu. Zaten sonuçlar ortada. Buna rağmen Cumhurbaşkanı Erdoğan bir moral bozukluğu yaşanmaması için daha önce planlanmamasına rağmen ilk kez Huber Köşkü’nde bir basın açıklaması yaptı, ardından da balkon konuşması gerçekleştirdi. Hem Başbakan hem de Cumhurbaşkanı tansiyonu düşürmeye yönelik mesajlar verdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşmasında satır aralarının dikkatle okunmasını gerektiren mesajlar vardı.
Erdoğan, erken seçim yok, hükümet 2019’a kadar devam edecek dedi. Buradan AK Parti kulislerine dönmek istiyorum. Referandum kazanıldı ama bir zafer elde edilmedi. Anlamlı bir evet çıkmadı. AK Parti’de bu sonuçların Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hemen partinin başına geçmesini zaruri hale getirdiği konuşuluyor. “Erdoğan, partinin başına geçer, bir hasar tespiti yapılır, partiyi 2019 seçimlerine hazırlar” deniliyor. Ama Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamasına rağmen 2019 konusunda kesin konuşulmuyor. Eğer muhalefet erken seçime zorlarsa bu kez güven tazeleme adına seçim tarihi öne çekilebilir.
MERAL AKŞENER NE YAPAR?
AK Parti bu referandumda MHP’den beklediği desteği alamadı. MHP ile yapılan işbirliği bir sinerji oluşturmadığı gibi bazı dönemlerde AK Parti’nin aleyhine işledi. Referanduma 3 gün kala Bahçeli’nin ortaya attığı eyalet tartışmasında olduğu gibi. MHP lideri bombanın pimini çekip, Erdoğan’ın kucağına bıraktı. Referandumda AK Parti güçlü olduğu yerlerden oy aldı, MHP’nin sahillerden bir katkısı olmadı.
MHP seçmeni Bahçeli’ye oy vermedi. Referandum sürecinde konuştuğum Meral Akşener, yeni parti konusunu 16 Nisan’dan sonra değerlendireceğini söylemişti. 17 Nisan’dan sonra Akşener’in yeni bir parti kurup yola çıkmasının önü açıldı. Eğer erken seçime gidilmezse, MHP’nin barajın altına düşme korkusundan dolayı gidilmez.
‘HAYIR’IN LİDERİ KILIÇDAROĞLU
CHP’de ise bu sonuçlara göre değil parti içi muhalefet, tankla-topla gelseler Kılıçdaroğlu’nu yıkamazlar. HDP eş genel başkanlarının cezaevinde olması nedeniyle hayır cephesinin liderliğini Kılıçdaroğlu yaptı. Yüzde 25 oyu olan bir partinin genel başkanı olarak yüzde 49’luk bir sonuçta en büyük pay Kılıçdaroğlu’na ait.
Referandum sonuçlarının Kürt oyları açısından da dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gerekiyor. Kritik bir dönemeçte Kürtler bir kez daha Erdoğan’ın yanında yer aldı. Bu sonuçlar, AK Parti’ye bir kez daha Kürt sorununun çözümü konusundaki tarihi sorumluluğunu hatırlattı.
Referandum sonuçlarının bize öğrettiği bir gerçek daha var. Kutuplaşma içinde gidilen referandumda sonuçlar birbirine yakın çıkıyor. Yasakların kaldırılmasıyla ilgili referandum da benzer bir konjonktürde gerçekleşmişti. O zaman Demirel ile Özal oylanmış, yüzde 50.16 evet, yüzde 49.54 hayır olarak sonuçlanmıştı. Referandumda yüzde 51’le 49 gibi bir sonucun çıkması Erdoğan’ın oylandığını gösteriyor. Erdoğan’ı sevenler evet, nefret edenler hayır dedi.
AK Parti kampanyanın başında yanlış bir dil kullandı. Referandumdan sonra yapılacak olan değerlendirmelerden biri bu dil konusu olacak. Buna rağmen Erdoğan referandumu kazandı, millet değişimden yana oy kullandı.