Yazdır
111 CEO'nun katıldığı anketten12 kritik mesaj çıktı. CEO'lar 2017'de ekonomiyi en çok terör ortamının etkileyeceğini söylüyor. Gündemin ilk sırasında anayasa ve başkanlık sistemi tartışmalarının olması bekleniyor. CEO'ların ağırlıklı bölümü 2017'de ekonomimin yüzde 2-3 arasında büyüyeceğini, enflasyonun yüzde 8-9 arasında olacağını tahmin ediyor. Bütçelerin ağırlıklı olarak 3,40-3,60 TL arasındaki bir dolar kuruna göre yapıldığı ifade ediliyor. CEO'lar hükümetin açıkladığı teşvik paketinin ekonomideki durgunluğun aşılmasını sağlamayacağını düşünürken, Türkiye'nin başkanlık sistemine geçmemesi gerektiğini de ifade ediyor.
EKONOMİYİ EN ÇOK TERÖR ETKİLEYECEK
20l6'da terörden çok çektik. Yüzlerce vatandaşımızı terör eylemlerinde kaybettik. Üstüne bir de askeri darbe girişimi yaşadık ki onun da terörden farkı yoktu. Ekonominin 27 çeyrek aradan sonra üçüncü çeyrekte tekrar küçülmesinde terörün de önemli etkisi var. CEO'lara bakılırsa maalesef terör 2017'de de ekonomiyi etkileyecek konuların başında gelecek.
Anketimize katılan CEO'ların yüzde 41,11,2017'de ekonomiyi en çok terör eylemlerinin devam etmesinin etkileyeceğini söylüyor. CEO'lara göre 2017'de ekonomiyi en çok etkileyecek ikinci faktör ise döviz kurlarındaki yükselişin devam etmesi olacak. CEO'ların yüzde 16,8'i de bu seçeneği işaretlemiş bulunuyor. FED'in faiz artırımının devam etmesi, anayasa referandumu ve olası seçim ile Türkiye-AB ilişkilerinin daha da gerginleşmesi de CEO'ların 201/de ekonomiyi etkileyeceğini düşündüğü faktörler arasında yer alıyor.
GÜNDEMDE İLK SIRADA BAŞKANLIK OLACAK
CEO'lar 2017 yılında Türkiye'nin gündeminde ilk sırada yer alacak konunun yeni anayasa ve başkanlık tartışmaları olacağını söylüyor. Anketimize katılan CEO'ların yüzde 48,6 gibi ağırlıklı bir bölümü böyle düşünüyor. CEO'ların yüzde 37,4 gibi yine önemli bir bölümü de 201/de gündemin ilk sırasında terör ve güvenlik konusunun yer alacağını ifade ediyor. Geçen yılki anketimizin sonuçlarında 2016 yılı için ağırlık yine bu iki konudaydı ama terör ve güvenlik ilk sırada, yeni anayasa ve başkanlık tartışmaları ise ikinci sıradaydı. CEO'ların bu öngörüsü de aynen gerçekleşti. Bu kez sıralama yer değiştirse de anlaşılan 201/de de aynı konuları tartışmaya devam edeceğiz.
BÜYÜME YÜZDE 2-3 ARASINDA KALACAK
Hükümet 2017'de ekonominin yüzde 4,4 büyümesini hedefliyor. Fakat ekonomik kamuoyundaki beklentiler yüzde 3-3,5 arasında bir büyümeye işaret ediyor. Anketimize bakılırsa CEO'lar bu konuda daha kötümser görünüyor. CEO'ların yüzde 40'ı 2017'de ekonomik büyümenin yüzde 2-3 arasında olmasını bekliyor. Kalan yüzde 60'ın çoğunluğu daha da kötümser. Yüzde 0-2 arasında büyüme bekleyen yüzde 26,4'lük bir kitle ile büyümenin sıfırın altında kalmasını yani ekonominin 2017'de küçülmesini bekleyen yüzde 5,5'lik bir kesim de var. Yüzde 3-4 arasında büyüme bekleyenlerin oranı da yüzde 26,4 düzeyinde. Hükümetin hedefine uygun olarak ekonomide yüzde 4-5 arasında büyüme bekleyenlerin oranı ise sadece yüzde 1,8'de kalıyor.
ENFLASYON YÜZDE 8-9 ARASINDA OLACAK
Enflasyonda yıllardır yüzde 5'lik bir hedef var. Ancak bu hedefin kıyısına bile bir türlü yaklaşamıyoruz. Artık Merkez Bankası da bunu kabullenmiş durumda ve 2017'de enflasyonun yüzde 6,5 dolayında olacağını tahmin ediyor. Ancak ekonomik kamuoyu daha kötümser ve 2017 yılı enflasyon beklentileri yüzde 8 dolayında bulunuyor. Anketimize göre CEO'lar da aynı şekilde düşünüyor. CEO'ların yüzde 37,6'lık ağırlıklı bölümü 2017'de enflasyonun yüzde 8-9 arasında olacağını tahmin ediyor. CEO'ların yüzde 25,7'si de yüzde 9-10 arasında enflasyon tahmini yapıyor.
DOLAR KURU DÜŞMEYECEK
Döviz piyasası 2016'nın büyük bölümünü sakin geçirdi ama son çeyrekte işler değişti. Son üç ayda dolar kuru yüzde 20 artışla 2,9 TL dolayından 3,5 TL dolayına çıktı. CEO'lara bakılırsa dolar kuru 2017'de de bu civarda kalacak. CEO'ların yüzde 50,5'i 2017 yılı bütçe ve planlarını 3,40-3,60 TL arasındaki dolar kuruna göre yaptığını söylüyor. CEO'ların yüzde 30,8'i de planlarını 3,60-3,80 arasındaki dolar kuruna göre yapmış durumda. Burada CEO'ların geçen yılkı anketimizde 2016'da dolar kurunun 3 TL'yi aşacağı öngörüsünde bulunduklarını ve bunda da tam isabet kaydettiklerini hatırlatalım.
PLANLARIN DEĞİŞME İHTİMALİ VAR
Şirketler bir sonraki yıla ilişkin planlarını genelde yılın son aylarında yapıyor. Ancak geçen yıl olduğu gibi bu yıl da yılın son ayları oldukça çalkantılı geçti. Son üç ayda dolar kurunda yaşanan yüzde 20'lik artış planları yine alt üst etmiş gibi görünüyor. Çünkü CEO'ların yüzde 48,6'sı son gelişmelerden sonra 2017 yılı bütçesini yenileme ihtiyacını duyduklarını söylüyor. CEO'ların yüzde 31,8'i de bu konuda beklemede olduğunu ifade ediyor. Bu soruya hayır yanıtını verenlerin oranı ise yüzde 19,6'da kalıyor.
İSTİHDAMDA BEKLENTİLER KÖTÜ
Türkiye'de işsizlik dört yıldır yükseliyor. 2012'de yüzde 8,4 olan işsizlik oranı 2015'te yüzde 10,3'e kadar çıkmıştı. 2016 ortalaması ise muhtemelen yüzde 10,8 dolayında olacak. Maalesef CEO'lardan 201/ye ilişkin de iyi bir haber yok. CEO'ların yüzde 52,3'ü 2017'de istihdamda mevcudu koruyacaklarını beyan ediyor. CEO'ların yüzde 7,3'ü ise 2017'de istihdamı azaltacaklarını söylüyor. İstihdamda kayda değer bir artış yapacaklarını ifade edenler azınlıkta kalıyor. Ankette geçen yıl da 2016 için buna benzer yanıtlar çıkmıştı ve gerçekleşme de öyle oldu.
YABANCI ORTAKLAR DURGUNLUKTAN ENDİŞELİ
Türkiye'deki şirketlerin yabancı ortakları 2017'de en çok ekonomideki durgunluğun derinleşmesinden endişe ediyor. Anketimize yanıt veren CEO'ların yüzde 33,3'ü yani her üç CEO'dan biri son dönemde yabancı ortaklarından en çok bunu duyduğunu söylüyor. AB ile son dönemde iyice gerilen ilişkilerin 2017'de daha da kötüleşmesi de yabancı ortakların çok fazla endişelendiği konulardan biri. CEO'ların yüzde 27,3'ü de son dönemde yabancı ortaklarından en çok bu soruyu duyduğunu ifade ediyor. CEO'ların verdikleri yanıtlara bakılırsa, Suriye ve Irak'a askeri müdahalenin büyüyüp büyümeyeceği, başkanlık referandumunun olup olmayacağı ve Güneydoğudaki çatışma ortamının sürüp sürmeyeceği de yabancı ortakların çok merak ettiği konular arasında yer alıyor.
KREDİ NOTU DEĞİŞMEZ
Kredi derecelendirme kuruluşlarının ülkelere verdikleri notlar yabancı sermayeyi çekme konusunda önemli rol oynuyor. Türkiye uzun yıllar sonra 2013'te yatırım yapılabilir seviyede kredi notu almıştı. Ancak bu notlardan birini geçen yıl kaybettik. 2017'de yatırım yapılabilir seviyeye işaret eden diğer notu da kaybetmekten korkuyoruz. Her ne kadar CEO'ların yüzde 56,9'u 2017'de kredi notunda değişiklik olmaz dese de düşüş olur diyen yüzde 37,6'lık bir kesim de var. Geçen yıl CEO'ların yüzde 78,4'ü 2016'da kredi notunda düşüş olmaz demişti ama oldu. Bu da CEO'ların nadir yanılgılarından birini oluşturdu.
İHRACATTA AB UMUDU SÜRÜYOR
Bu yıl iç talep yanında ihracatta da işler iyi gitmedi. En önemli pazarımız olan AB'ye ihracatımız biraz kıpırdasa da toplam ihracatta gerileme yaşandı. Geçen yılkı ankette CEO'ların 2016'da umutlarını AB pazarına bağladıklarını görmüştük. Bu umut bir ölçüde gerçekleşse de ihracatı kurtarmaya yetmedi. CEO'lar 2017'de de ihracatta büyük ölçüde AB'ye umut bağlıyor. CEO'ların yüzde 42,3'ü ihracatta AB'nin öne çıkacağını söylüyor. Son dönemde düzelmeye başlayan ilişkiler dolayısıyla olsa gerek, CEO'ların yüzde 27,7'si de 2017'de ihracatta Rusya ve Türki Cumhuriyetlerin öne çıkacağını ifade ediyor.
TEŞVİK PAKETİ DURGUNLUĞA ÇARE OLMAZ
Ekonomide işlerin iyice kötüleştiği ortaya çıkınca, hükümet iki hafta önce bir teşvik paketi açıkladı. Bu paketin en önemli ayağını 250 milyar TL'lik krediye Hazine garantisi verilmesi oluşturuyor. Şimdi bu teşvik paketinin ekonomideki durgunluğun aşılmasını sağlayıp sağlamayacağı merak ediliyor. Biz de bunu bu yılki anketimizde ek bir soru olarak CEO'lara sorduk. Maalesef CEO'lar bu konuda iyimser değil. CEO'ların yüzde 76,1'i sorumuza hayır yanıtını verdi. Teşvik paketinin durgunluğun aşılmasını sağlayacağını düşünenlerin oranı ise yüzde 23,9'da kaldı.
BAŞKANLIK SİSTEMİNE GEÇİLMEMELİ
2017'de Türkiye'nin en çok tartışacağı konu yeni anayasa ve başkanlık sistemine geçiş olacak gibi görünüyor. Halen mecliste olan anayasa değişikliği teklifi yeterli oyu alırsa, 2017'de bu konuda bir referandum gündeme gelebilir. Türkiye başkanlık sistemine geçsin mi yoksa geçmesin mi konusunda toplum ikiye bölünmüşe benziyor. Bu yılki anketimizde ikinci bir ek soru olarak bunu da CEO'lara sorduk. CEO'ların yüzde 68,4 gibi büyük bir bölümü "Türkiye başkanlık sistemine geçmemeli" diyor. Başkanlık sistemine geçilmesini isteyenlerin oranı ise yüzde 31,6'da kalıyor. (Ekonomist Dergisi)