Yazdır
Kasımda tüketici fiyatları beklentilerin altında artarak yıllık enflasyonu son altı ayın en düşük seviyesine çekti. Ortalama TÜFE yüzde 0,5 oranında artarken bu oran geçen yılın aynı ayında yüzde 0,7 seviyesindeydi. Beklentilerin altında olan bu gerçekleşme sonrası yıllık enflasyon da aradaki fark kadar, yani 0,2 puan düşüşle yüzde 7,2’den yüzde 7’ye geriledi. Aralık ayında da bu düşüş trendinin devam etmesi durumunda enflasyon beş yıl sonra ilk defa yılı yüzde 7’nin altında tamamlayacak. Ancak döviz kuru ve TL’nin değerinde görülen son dalgalanmalar nedeni ile bu olasılık oldukça azalmış durumda.
Enflasyon rakamlarının detayına bakacak olursak, kasımda özellikle gıda ve alkolsüz içeceklerde ortalama fiyatların düşmesi enflasyonu düşüren en önemli faktör olmuş. Geçen yılın Kasım ayında yüzde 1 oranında artan gıda ve alkolsüz içecek fiyatları bu yılın aynı ayında yüce 0,6 oranında gerileyerek bu grubun yıllık enflasyon oranını yüzde 5,2’den 3,6’ya çekmiş. Böylece TÜFE’de en yüksek ağırlığa sahip olan bu grubun yıllık enflasyona katkısı da 1,2 puandan 0,8 puana gerilemiş. Geçen yıl sonunda bu grubun fiyatları ortalama yüzde 11 oranında artıyor, bu grup da yıllık enflasyona da 2,6 puan katkı yapıyordu. Zaten geçen yılki oranlarla karşılaştırıldığında gıda ve alkolsüz içecekler grubundaki fiyat değişiklikleri enflasyondaki düşüşü açıklıyor.
Aşağıdaki tabloda yıllık enflasyon oranına ana harcama gruplarının katkıları özetleniyor. Bu tabloda da gıda fiyatlarının etkisi hemen görülebiliyor.
TÜFE’nin diğer detaylarına baktığımızda, ulaştırma fiyatlarının gerek petrol fiyatlarında gerekse döviz kurundaki oynamalardan dolayı yükselişe geçtiğini görüyoruz. Ulaştırma fiyatlarında yıllık enflasyon Kasım ayı itibarıyla yüzde 9,6’ya yükselmiş. Petrol fiyatlarının olumlu seyrettiği dönemlerde, örneğin geçen yılın ağustos ayında bu oran yüzde 0,6’ya kadar gerilemişti. Ulaştırma grubunda görülen bu yükseliş enflasyondaki düşüş trendini bir miktar yavaşlatmış. Bu yükselişin önümüzdeki dönemde de devam etmesi sürpriz olmayacak.
Önümüzdeki dönem itibarıyla değerlendirecek olursak, çekirdek enflasyon göstergelerinde yaşanan düşüşler son derece olumlu. Merkez Bankası’nın da yakından takip ettiği özel kapsamlı TÜFE göstergelerinden H ve I endekslerinde yıllık artış oranı uzun bir süre sonra ilk defa yüzde 7’nin altına geriledi. Bu kuşkusuz enflasyondaki katılığın kırılması ve orta ve uzun vadede yüzde 5 hedefine yaklaşmak için olumlu bir gösterge. Ancak, diğer yandan üretici fiyatlarının da döviz kurlarının etkisi ile hızla yükseliyor olması ciddi bir risk oluşturabilir.
Üretici fiyatları kasımda son üç yılın rekorunu kırarak yüzde 2 artmış ve yıllık enflasyonu yüzde 2,8’den yüzde 6,4’e çekmiş. Daha önce buna benzer bir gelişme Ocak 2014’te yaşanmış ve sonrasında tüketici fiyatları enflasyonu da yükseliş trendine girerek yüzde 10’a yaklaşmıştı. TL’deki değer kaybının üretici fiyatlarını ani olarak yukarıya çekmesi normal. Ancak bu fiyat artışlarının tüketici mal ve hizmetlerine ne kadar hızlı ve hangi oranda yansıyacağı önümüzdeki dönem açısından belirleyici olacak.