Yazdır
Sercan Bahadır / EY
6736 sayılı "Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun" 19.08.2016 tarihindeki Resmi Gazete ile yayınlanmış ve gümrük vergi alacakları da bu yapılandırma kapsamına alınmıştı. Birçok şirket bu yapılandırmadan yararlanmaya devam ediyor ve bu yoğun talebin 25.11.2016 tarihine kadar da devam edeceği düşünülüyor. Bu başvuru süresi içinde zaman zaman tereddütler yaşandığını daha önceki yazılarımızda dile getirmiştik. Nitekim Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından 6736 sayılı Kanun Kapsamında Gümrük Alacaklarının Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Tebliğ'in uygulanması ile ilgili olarak 27.10.2016 tarih ve 19717173 sayılı bir yazı yayınlamış ve bazı tereddütlü konulara açıklamalar getirilmiştir. Bu açıklamalardan sonra karar alma süreci 19.08.2016 tarihinden önce tamamlanmış ama bu tarihten sonra tebliğ edilmiş gümrük vergi ve cezaları da yapılandırmadan yararlanabiliyor. Özellikle gümrük idaresinin iş yükünden dolayı 19.08.2016 tarihinden sonra tebliğ edilen gümrük vergi alacaklarının yararlanılıyor olması iş sahipleri açısından büyük önem arz ediyor. Ancak bu yazı ile birçok konuda yaşanan tereddütleri ortadan kaldırırken kendiliğinden bildirim ile ilgili Kanunun 4/9-c maddesi için yapılan yorumun, yapılandırmanın amacına uygun olmadığı anlaşılıyor.
DÜZENLEME NE DİYOR?
6736 sayılı Kanunun 4/9-c bendi, tahakkuku ve tahsili gerektiği hâlde yükümlü tarafından beyan edilmeyen aykırılıkların, ilgili gümrük idaresine bildirilmesi durumunda, gümrük vergilerinin tamamı ile hesaplanacak faiz yerine bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenebileceği belirtiliyor. Bu düzenleme ile 4458 sayılı Gümrük Kanununun 234/3 üncü maddesi uyarınca yapılan kendiliğinden bildirimde ortaya çıkan gümrük vergilerinin %45’i oranındaki idari para cezası siliniyor. Bu düzenlemeden yararlanmak için tek şart olarak gümrük yükümlülüğünün 30.06.2016 tarihinden önce doğmuş olması belirtiliyor.
Ancak, Genel Müdürlük tarafından 27.10.2016 tarihli gümrük vergilerinin yapılandırmasına yönelik açıklayıcı yazıda, bu kanun maddesinden yararlanmak için konuya ilişkin daha önce bir gümrük idaresinin tespitinin olup olmadığının araştırılması ve bu araştırma sonucu konuya ilişkin bir gümrük idaresi tespiti olması halinde yapılandırmadan yararlanılmaması gerektiğine işaret ediliyor. Diğer bir ifade ile bu yönde bir tespit olması durumunda (Kanunda bu yönde daraltıcı bir hüküm olmamasına rağmen) sadece vergileri ödemeyi planlayan şirketler bir anda vergiye ilave olarak 3 katı ceza ile karşılaşılabiliyor.
GÜMRÜK İDARESİ BU YAKLAŞIMINI DEĞİŞTİRMESİ GEREKİYOR
Gümrük idaresinin 6736 sayılı Kanununun 4/9-c bendi kapsamında bu yaklaşımını değiştirmesi gerekiyor. Bu yaklaşımın değiştirilmesinin ilk nedeni, 6736 sayılı Kanunda bu yönde bir düzenleme olmaması gösteriliyor. Çünkü gümrük idaresi yapmış olduğu açıklama yazısında da bu konuya yönelik olarak şu ifadeyi kullanıyor: ‘ “Gümrük idaresinin tespitinden önce” şeklinde bir ön şart zikredilmemiş olmasına rağmen’. Bu ifade bile bu yönde yaklaşımın Kanun ile uyumlu olmadığına delalet ediyor. Ayrıca, 6736 sayılı Kanunda bu düzenlemeyi, 4458 sayılı Gümrük Kanunundaki kendiliğinden bildirimden bağımsız olarak değerlendirilmesi ve her aşamada olan gümrük vergi alacağının yapılandırmadan yararlanmasının önünün açılması gerekiyor.
Diğer bir neden ise gümrük vergilerine yönelik “sonradan kontrol” kapsamında yapılan gümrük incelemelerinin yapılandırma kapsamına alınmaması nedeni ile incelemeye konu olan bir tespit ancak karar alma süreci 19.08.2016 tarihinden önce tamamlananlar Kanunun 2’nci (kesinleşmiş alacak) veya 3’üncü maddesi (kesinleşmemiş alacak) kapsamından yararlanabiliyor olmasıdır. Bu tarihe kadar bu süreç tamamlanamıyor ise bu maddeler kapsamında yapılandırmadan yararlanılması mümkün olmuyor. Ayrıca Genel Müdürlüğün aynı konuda daha önce bir tespit olmaması yaklaşımı nedeni ile de incelemeye konu alacağın Kanunun 4’üncü maddesinden yani kendiliğinden bildirim imkânından yararlanması da engellenmiş oluyor. Hatta bu yaklaşım, birden fazla gümrük idaresini ilgilendiren tespitlerde, tespite ilişkin karar alma sürecini tamamlayan idarelerde yapılandırmadan yararlanıyorken, tamamlayamayan idarelere ilişkin alacaklar için yararlanılmamasına neden oluyor. Özellikle gümrük idarelerinin iş yükü neden ile inceleme raporlarının sonuçlandırılmaması iş sahiplerine yapılandırma fırsatını tamamen ortadan kaldırıyor.
Sonuç olarak, gümrük incelemesi 30.06.2016 tarihinden önce tamamlanmış ama incelemeye ilişkin tarh, tahakkuk ve tebliğ süreci Kanun yayınlandığı tarihe kadar tamamlanmamış alacaklar ne Kanunun 2’nci ve 3 üncü maddesinden ne de 4 üncü maddesinden yararlanabiliyor.
VERGİ DAİRESİ KONUYA FARKLI YAKLAŞIYOR
6736 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde Kanunun yayımlandığı tarihten önce başlanıldığı hâlde, tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine devam edileceği ve bu işlemlerin tamamlanmasından sonra tarh edilen vergilerin %50’sinin tahsil edileceği belirtiliyor. Vergi dairesinin yaklaşımı gümrük idaresinden bu noktada farklılaşıyor. Vergi incelemesi veya vergi dairesince tespit edilen bir vergi alacağı Kanun kapsamında “kesinleşmemiş alacak” olarak değerlendiriliyor.
Ayrıca 6736 sayılı Kanunun süre uzatımına ilişkin 2016/9385 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile vergi incelemelerine konu olan ve kanunun yayımlandığı 19.8.2016 tarihinden (bu tarih hariç) 31.10.2016 tarihine (bu tarih dâhil) kadar yapılan tebligatlar için yapılandırma imkânı getiriliyor.
Bu yaklaşımlar ile vergi dairesi tarafından yapılandırmanın amacına uygun olarak daha geniş katılımın sağlanmasına çaba gösterildiği gözlemleniyor.
NE YAPILMALI?
Gümrük idaresinin vergi dairesindeki yaklaşıma benzer olarak farklı durumda olan her bir gümrük alacağın yapılandırmadan yararlanacak şekilde geniş yorumlanması gerekir. Bu bağlamda, gümrük incelemesi 30.06.2016 tarihinden önce tamamlanmış ama incelemeye ilişkin tarh, tahakkuk ve tebliğ sürecini Kanun yayınlandığı tarihe kadar tamamlanmamış olan alacakların da Kanun kapsamından yararlanma imkânı verilebilir. Çünkü bu kapsamda olan alacakların yapılandırmadan yararlanamamasının nedeni gümrük idarelerindeki iş yükü oluyor. Bu nedenle bu kapsamda olan alacak için en azından hazine kaybı yaratmayacak şekilde bir düzenleme yapılabilir. Diğer bir ifade ile Kanunun 4/9-c bendi uyarınca vergi aslını ödeme imkânı sağlanabilir.