Yazdır
İsrail ve Türkiye normalleşme sürecinde dün önemli bir gündü. İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz, Enerji Kongresi’ne katılmak için İstanbul’a geldi. Bu, İsrail’den Türkiye’ye bakan düzeyinde 6 yıl aradan sonra ilk ziyaret oldu. Kongrede Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ile Steinitz bir araya geldi. Görüşmede, İsrail’den Türkiye’ye doğalgaz ihracatı ve Türkiye’nin Filistinlilere elektrik temin etme konuları gündemdeydi. Steinitz, Enerji Bakanı Albayrak ile görüşmesinin ardından yaptığı basın toplantısında, “Türk Enerji Bakanı ile iyi görüşmelerimiz oldu, konulardan biri iki ülke arasında doğalgaz boru hattı inşa edilmesi olasılığı. Başka seçeneklerimiz de var, ama Türkiye seçeneği çok önemli. İki ülke enerji bakanlıkları arasında hemen diyalog kurulmasına ve projenin fizibilitesinin çalışılmasına karar verdik” dedi. Steinitz, “Bu toplantı her iki halkın çıkarına olacaktır. Sürecin başlangıcı olacağını umuyorum. İsrail ve Türkiye ilişkileri için önemli bir an” sözleriyle toplantıyı bitirdi. Steinitz, İsrail’den Türkiye’ye bir doğalgaz boru hattı inşasının konuşulduğunu ve bu hat üzerinden doğalgazın Avrupa’ya gidebileceğinin değerlendirildiğini anlattı. Steinitz, ülkesinin Ürdün ve Mısır’a da doğalgaz ihraç etmeyi düşündüğünü belirterek, şöyle konuştu: “Türkiye seçeneği çok önemli. Bu yüzden bu konuyla ilgili iki hükümet arasında özel bir diyalog kanalı açmaya karar verdik. Böylelikle, bu opsiyonun mümkün olup olmadığını ve fizibilitesini görüşeceğiz. Türk firmalarının da İsrail’de olduklarını görmekten memnunuz. Bu görüşme, normalleşme sürecinin ekonomik sonuçlarının da ortaya çıkmaya başladığı, Türkiye-İsrail ilişkilerinde çok önemli bir nokta oldu ve devamı da gelecek.”
Öte yandan Albayrak ile Steinitz, 23. Dünya Enerji Kongresi çerçevesinde Atlantik Konseyi’nin ‘Doğu Akdeniz’de Yeni Bir Manzara’ başlıklı oturumuna katıldı. Basına kapalı olan oturumun dinleyicileri arasında ABD Büyükelçisi John Bass’in yanı sıra İsrail gazı projesi ile ilgilenen Turcas ve Zorlu gibi şirketlerin yöneticileri de yer aldı.
FİLİSTİNLİLERE ELEKTRİK KONUŞULDU
STEINITZ, Filistinlilere elektrik tedarik edilmesi gibi insani konuların da görüşüldüğünü vurgulayarak, “Gazze’ye Filistinlilere elektrik tedarik edilmesi gibi insani konuları da görüştük. İsrail, Gazze halkının yaşam koşullarını iyileştirecek her türlü katkıyı memnuniyetle karşılıyor. Eğer Türk hükümeti ve şirketleri Gazze halkının yaşam koşullarına iyileştirmeye katkı vermek isterse, bunu mümkün kılmak için elimizden geleni yaparız” dedi.
İLK RESMİ TOPLANTI
GÖRÜŞMENİN ardından Enerji Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamaya göre, söz konusu görüşme, normalleşmeye ilişkin ikili ilişkilerin başlamasının ardından gerçekleşen iki ülke arasındaki bakan düzeyinde ilk resmi toplantı oldu. İlişkilerin normalleşmesinin, bakanlarca memnuniyetle karşılandığı belirtilen açıklamada, özetle şunlar kaydedildi: “Bakanlar, her iki ülke insanlarının yararına ilişkilerin somut hale getirilmesine olan bağlılıklarını ifade etmişlerdir. Bakanlar başta enerji sektörü potansiyeli olmak üzere ekonomik işbirliğinin merkezi konumunun önemini vurgulamıştır. Bakanlar İsrail’den Türkiye’ye doğalgaz ihracatı fırsatlarını detaylıca görüşmüş ve bu konu üzerine diyalog kurmayı kararlaştırmışlardır. Her iki Bakan Doğu Akdeniz havzasında huzur ve refahı tesis etmede enerji sektörünün rolüne vurgu yaparak görüşlerini açıklamışlardır. Taraflar, Gazze ve Cenin’de kurulacak elektrik santrallerini içerecek şekilde, Filistinlilere elektrik temin etmenin çeşitli yollarını ele almışlardır.”
YOĞUN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
İSRAİL Enerji Bakanı Steinitz’in yapacağı basın toplantısı öncesi yoğun güvenlik önlemleri alındı. Açıklamanın yapılacağı odada kameraları ve bilgisayarları hazır şekilde bekleyen gazeteciler, odadan dışarı çıkartılarak, başka bir alana götürüldü. Bu esnada İsrailli Bakanın korumaları odayı kontrol etti ve Bakan odaya girdi. Gazeteciler, Bakan içerideyken tekrar odaya alındı.
DOĞU AKDENİZ GAZI NEDEN ÖNEMLİ?
GEÇTİĞİMİZ yıllarda Doğu Akdeniz’de İsrail açıklarında arka arkaya keşfedilen büyük doğalgaz sahaları, enerji şirketleri ve bölge ülkeleri kadar büyük güçlerin de gözünü bölgeye çevirmesine neden oldu. Avrupa’nın gaz tedarikinde kaynak çeşitliliğini sağlama stratejisinde önemli kaynaklardan birisi olarak öne çıkan İsrail gazı, benzer şekilde Türkiye’nin kaynak çeşitliğini sağlamak açısından da alternatiflerden biri olabilir. İsrail’in Tamar ve Leviathan gibi büyük saha keşifleri sonrası, Güney Kıbrıs Rum Kesimi’nin sözde MEB’de keşfedilen Afrodit sahası ile geçtiğimiz aylarda Mısır açıklarında bulunan Zohr sahası bölgedeki gaz potansiyelinin tahmin edilenin çok daha üzerinde olduğunu gösterdi. Doğu Akdeniz’de hâlihazırda keşfedilen sahaların büyüklükleri ise şu şekilde: İsrail 900 milyar metreküp, Mısır 850 milyar metreküp, GKRY 150 milyar metreküp. Bunlara ek olarak Lübnan ve Türkiye açıklarında yer alan ve henüz bir çalışma yapılmayan sahalar da dikkate alındığında Doğu Akdeniz’in doğalgaz potansiyelinin 5 trilyon metreküpe kadar çıkabileceği değerlendiriliyor. Hem bölgede üretilen doğalgazın satılacağı bölgenin en büyük gaz pazarı, hem de gazın boru hattı ile Avrupa’ya ulaştırılması seçeneği için en ekonomik güzergâh olan Türkiye, Doğu Akdeniz gazının ticarileşmesinde en önemli seçenek. İsrail gazının Türkiye’ye gelmesi konusunda çalışmalar hızlanmıştı. Türkiye, Rusya, İran ve Azerbaycan’dan boru hatlarıyla almış olduğu gaza yeni bir kaynak daha ekleyerek, enerjide kaynak çeşitlendirme hedefine katkı sağlayabilir. Ancak projenin hayata geçip geçmeyeceği henüz kesinleşmiş değil. (Hürriyet / Merve Erdil)