Yazdır
Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, gelişmekte olan ülkelerin para birimlerinde geçen yıldan bu yana görülen sert değer kayıplarıyla birlikte özel sektörün döviz borçlarının bu ülkeler için yarattığı risklerin arttığını, geçen yıl itibariyle en yüksek borçluluk oranının ise Türkiye'de olduğunu belirtti. Bu açıklamalarının ardından Habertürk ekonomi yazarı Abdurrahman Yıldırım bugünkü köşesinde Türkiye'de özel sektör borçlarına dikkat çekti. Özel sektörün son yıllarda aşırı borçlanması dikkat çekiyor. İşte Yıldırım'ın o yazısı;
Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, “gelişmekte olan ekonomilerde özel sektör döviz borcunun yarattığı riskin arttığını, en yüksek borçluluk oranının Türkiye’de olduğunu” belirtti. Özel sektör dış borçlarının GSYH’ye oranı bakımından Türkiye en üst sırada yer alıyormuş.
- Özel sektörün 2015 sonu itibarıyla toplam dış borcu 284 milyar dolardır. GSYH de 720 milyar dolar. Bu durumda borcun GSMH oranı yüzde 39’dur. Özel sektörün son yıllarda aşırı borçlandığı bir gerçek.
- 2001 krizine, başka etkiler de vardı ama kamu borcunun da etkisiyle girmiştik. Kamu kesimi o tarihten itibaren yükü özel sektöre yıkmaya başladı. Özelleştirmelere kaynak, dışarıdan borçlanıp içeride yatırım yapmak yaygınlaştı. Sonuçta 2001’de özel sektörün 42.1, kamunun 71.5 milyar dolarlık borcu vardı. 2015 sonunda özel sektörün borcu 283.8 milyar dolara çıktı, 6 kata yakın arttı. Kamunun ise 116.4 milyar dolara çıktı ve sadece yüzde 62 arttı.
- Sadece dış borçlar değil, içeride alınan krediler de benzer bir patlama yaşadı. Piyasanın kendi kendine borç verdiği araçlar olan çek ve senetlerle borçlanma da yaygınlaştı. Bütün bunların sonucunda bitişikte yer alan borç tablosu ortaya çıktı. İsteyen bu tabloda yer alan rakamları 2.72 dolar kuru ile dövize çevirebilir. Çünkü tabloda yer alan veriler 2015’in üçüncü çeyreği itibarıyla hazırlandı.
- Kamunun borcu 754 milyar lira ile düşük düzeyde ve toplam içinde yüzde 18’lik bir paya sahip.
- Hanehalkının borcu, TCMB verisi ile TOKİ borçları da dahil olarak 430 milyar lira. Bu da yüksek sayılmaz ve toplam borçlar içinde yüzde 10.2 pay alıyor.
- Çek ve senetleri özel sektörün yükümlülüğü olarak aldık. Sonuçta iç, dış, banka kredisi ile çek ve senetlerden olmak üzere özel sektörün toplam borcunu 3 trilyon 5 milyar lira olarak bulduk. Bu rakam 1 trilyon 105 milyar dolara denk geliyor. Dolar olarak pek ifade etmedik çünkü borcun sadece yüzde 31’i dolar bazlı. Geri kalanı TL ve içeriye yönelik borçlar. Bunun da toplam borçlara oranı yüzde 71.7. Dahası
GSYH’nin yüzde 53 daha üstünde bir rakamı oluşturuyor.
- Bu borç yüksek mi yüksek. Faiz ve döviz kurundaki oynaklığa karşı neden sektör aşırı hassas buradan anlaşılıyor. Faizle kurla yatıp kalkan reel sektörün kendisi. Çünkü yük onun sırtında.
- Türk özel sektörü aşırı borçlu ama özellikle dış borçlarını çevirmede rüştünü ispatladı. Küresel krizde borçlarını ödeyebildiğini gösterdi.
Üstelik bu kez yalnız da değil.
SONUÇ: “Borç yiğidin kamçısıdır.” Türk atasözü