Yazdır
Gurbetçilerin Türkiye'de emekli olmaları için birçok yol bulunuyor. Torba yasayla bu, daha da kolay hale getirildi. Sosyal güvenlik anlaşması yapılan ülkelerde sigortalı olan vatandaşların işe başlangıç tarihleri, oradaki primlerine yazılmıyordu. Sadece borçlanma yaptıkları tarihten itibaren geriye doğru ödenen gün kadar gidilerek bir tarih bulunuyordu. Yasa değişikliğiyle artık sosyal güvenlik anlaşması yapıp özel hüküm koydurulan ülkelerde ilk kez sigortalı olanların işe başlangıç tarihleri Türkiye'de de geçerli olacak. Şimdi isterseniz örnek emeklilik hesapları yapalım. Böylece herkes kendi durumuyla ilgili bilgi sahibi olabilir.
TÜRKİYE'DE ÖDENEN PRİMLER
Yurtdışına gitmeden önce sigortası olanların borçlandıkları gün sayısı toplam primlerine ekleniyor. İşte örnek hesap :
4 Aralık 1960 doğumlu Mustafa Bey 10 Eylül 1989'da Türkiye'de sigortalı oldu ve 3 yıl çalıştı. 1.080 gün ödenmiş primi vardı. 1992'de yurtdışına giderek 2015'e kadar çalıştı. Şimdi Türkiye'de emekli olmak istiyor.
Mustafa Bey'in 25 yıl, 51 yaş ve 5450 gün prim şartları bulunuyor.
25 yıl, 10 Eylül 2014'te doldu. Yaşı 04.12.2011'de tamamlandı. Mustafa Bey'in emekli olması için 4.370 güne ihtiyaç var.
Yurtdışında 13 yıl çalışan Mustafa Bey bunun 4.370 gününü borçlanarak (satın alarak) hemen emekli olabilecek.
Aynı hesabı ev kadını olanlar da 18 yaşından sonra yurtdışında geçirdikleri süreler için yapabilir.
SİGORTASI OLMAYAN ÇALIŞANLAR
Türkiye'de eski adıyla SSK (4A) olarak 01.06.2014 'te ilk kez sigortalı olan Fikret Bey, 01.01.1983'te Almanya'da çalışmaya başladı.
Prim günü kazanmak adına Almanya'da 01.01.1983 ile 31.12.1997 arasında geçen 5.400 günü borçlandı. Yani adına çıkarılan borcu 12.09.2014 tarihinde ödemiş ve günlerini satın almış oldu.
Fikret Bey borcunu ödediği 12.09.2014 tarihinde emeklilik için müracaatta bulundu. Bu durumda, Türkiye'de ilk işe giriş tarihi ve Almanya'da işe başladığı 01.01.1983'e göre 25 yıl, 47 yaş ve 5150 prim günü şartlarıyla emekli olacak.
EV KADINI AVANTAJLI
Türkiye'de ilk kez 01.08.2007'de çalışmaya başlayan Duru Hanım 01.02.1987'den itibaren Azerbaycan'da yaşıyor. 01.07.1991'de bu ülkede işe girdi. Ev kadını olduğu dönemi ve çalışma süresini borçlandı. Bu durumda iki seçenek var.
Öncelikle Azerbaycan'da işe girdiği 01. 07.1991 tarihi, Türkiye'de desigorta başlangıcı kabul ediliyor. Bu tarihten, borçlandığı ev kadınlığıyla geçen 720 gün geriye götürülüyor ve 01.07.1989 ilk işe giriş tarihi olarak belirleniyor.
Ev kadınlığı, anlaşma yapılan ülkelerde primden sayılmadığı için bizde de ikametin başladığı tarih ilk işe giriş olarak kabul edilmiyor. İşe başlanan tarihten önceki ev kadınlığı süresi borçlanıldığında, bu gün kadar ilk sigortalılığı geriye götürüyor.
SONRADAN SİGORTALILAR
Sosyal güvenlik anlaşması bulunup özel hüküm konulmayan Danimarka, İngiltere, İsveç, Libya, Norveç, Romanya, Sırbistan ve Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi kapsamında hizmet birleştirilmesi yapılan İspanya, İtalya, Portekiz'in yanı sıra sözleşme imzalanmamış ülkeler söz konusuysa hesap şöyle oluyor:
Salih Bey Türkiye'de SSK'lı (4A) olarak 12.02.2013'te, İngiltere'de ise 01.01.1984'te işe girmiş olsun. İngiltere'de 01.01.1984 ile 01.01.2000 arasındaki 5.760 günlük primleri borçlandı ve 15.09.2014'te ödedi.
Salih beyin ilk işe girişi 5.760 gün geriye götürülerek belirlenecek ve 12.02.1997 olacak. Emeklilik hesabı buna göre yapılacak.
Faruk Erdem / Sabah